Хоџо Џутсу, позната и како Нава Џутсу, претставува традиционална јапонска боречка вештина за врзување и задржување на лица со помош на јаже. Таа е дел од богатото самурајско наследство и потекнува од времето на многубројните граѓански војни во Јапонија – Земјата на изгрејсонцето. Оваа техника е типично јапонски производ на нивната длабока култура, во која прецизноста, дисциплината и естетиката се испреплетени во секојдневието.

Во периодот на Сенгоку Џидаи (епохата на граѓанските војни пред 17 век), животот бил исполнет со опасност и несигурност. Во честите битки меѓу завојуваните кнежевства, многупати страдале обичните луѓе. Како и во сите војни, се појавувале групи одметници кои ги пљачкосувале селаните и нивните имоти. Затоа, самураите, освен на бојното поле, биле принудени да се борат и со криминални банди.

Со текот на времето, се покажало дека е покорисно разбојникот да се зароби отколку да се убие на лице место, бидејќи за време на испрашувањето можел да открие информации за своите соучесници. За таа цел, самураите ја развиле вештината Хоџо Џутсу, која најчесто се предавала како дел од наставата во рамките на другите боречки школи (рју-ха).

Со завршувањето на војните и воспоставувањето на мирот во Едо периодот, техниката не исчезнала. Напротив, продолжила да се користи, но овојпат во служба на полицијата и правосудниот систем. Наместо за заробување непријатели на бојното поле, се користела за апсење криминалци.

Иако со текот на времето самураите исчезнале од општествената сцена, Хоџо Џутсу се практикувала речиси до почетокот на 20 век. Подоцна, полицијата почнала да применува пософистицирани методи, како метални направи – лисици, но вештината не исчезнала целосно. Таа останала дел од традиционалните боречки школи и кај некои Јапонци прераснала во предмет на вистинска опседнатост и восхит.

Со современите времиња, врзувањето добило нова димензија. Од практична техника за контрола, Хоџо Џутсу се претворила во еротска уметност – Шибари. Во оваа форма, врзувањето не служи за лишување од слобода, туку како чин на доверба, естетика и сензуалност. Самото врзување станува дел од интимниот ритуал – доколку во Хоџо Џутсу владее дисциплината, во Шибари владее уметноста.

Чинот на врзување е подеднакво, а понекогаш и повеќе возбудлив од самиот сексуален чин. Позицијата на телото, симетријата на јазлите, допирот на влакното од јажето врз кожата – сето тоа создава чувство на рамнотежа меѓу доминација и предавање, контрола и доверба.

Од каде потекнува оваа фасцинација со врзувањето?

Јапонската култура отсекогаш негувала обредна симболика на завиткување и врзување, особено во контекст на Шинто религијата, каде врзувањето се користи за обележување на свети простори и предмети. Но, уште од најмала возраст, Јапонците се навикнуваат на прецизно врзување: традиционалната облека кимоно не се закопчува со копчиња или ластици, туку се врзува со појаси (оби). Од таму потекнува чувството за совршенство во јазолот – вештина што преминува од практично во уметничко.

Воените услови, пак, ја поттикнале потребата од функционално и сигурно врзување при транспорт на заробеници. Така се развиле и усовршиле различни техники, кои подоцна нашле свое место и во секојдневниот живот.

Во Хоџо Џутсу се користат два основни типа јажиња:

1. Хајанава – тенко јаже со дебелина од 3–4 мм, кое се носело на ножницата на мечот. Се користело за брзо и практично врзување на приведените лица. Кај заробениците од повисок сталеж, врзувањето имало и естетска функција, за да се намали нивното понижување.
2. Хонава – подебело јаже, со должина од околу 3 метри и дебелина над 6 мм, кое се користело за сигурен транспорт на затворениците. Овие техники најчесто ги изведувала група од повеќе лица, што овозможувало поголема контрола и прецизност.

За совршено изведување на техниките, било неопходно одлично познавање на човечката анатомија, како и разбирање на психолошките аспекти на контролата и покорноста.

Посебен правец во оваа уметност е Кинбаку – збор што во превод значи „убаво врзано“. Во Кинбаку, акцентот се става на естетиката, емоцијата и интимноста. Се обрнува внимание на затегнувањето на јажето околу телото, најчесто околу градите или половината, со што се создава и визуелен и емотивен ефект. Возбудата, велат мајсторите, се наоѓа во моментот на создавањето, не во резултатот.

Почетоците на Шибари и Кинбаку може да се пронајдат уште во времето на традиционалните корју вештини, но современите форми се развиле во Едо периодот. Во споредба со Хоџо Џутсу, тие се многу понежни и внимателно изведени, за да се избегнат повреди.

Според историските извори, сексуалното врзување за првпат се појавува токму во периодот Едо. Сеију Ито се смета за татко на модерниот Кинбаку – во почетокот на 20 век тој ја проучувал и практикувал старинската Хоџо Џутсу, внесувајќи уметничка и еротска димензија во неа. Во 1950-тите години, Кинбаку станува популарен преку објавување фотографии со врзани модели во јапонските списанија, а во 1960 година Еикеичи Осада прв јавно ја демонстрирал оваа уметност.

Традицијата на Торинава техниките (техники за полициско врзување) долго време се предавала во полициските школи, но со воведувањето на современи методи тие постепено биле исфрлени од обуката. Денес, ова древно знаење го чуваат мајсторите во корју доџоата – традиционалните школи за боречки вештини.

Еден од последните чувари на ова наследство бил соке Нава Јумио (1912–2006), наследник на школата Масаки-рју Буџутсу. Тој оставил зад себе неколку книги со практични описи на 25 традиционални техники за врзување, сочувани од неговите претходници и документирани во редок архивен материјал – деншо и макимоно.

Игор Довезенски
www.bujinkan.mk

ШТО НАВИСТИНА СЕ СЛУЧУВА СО ТЕЛОТО ЗА ВРЕМЕ НА ШИНОБИ ТАИСО (ЈАПОНСКА ЈОГА) И УЛОГАТА НА ВАГУСНИОТ НЕРВ

Многу луѓе кои практикуваат јапонска јога во нашето Доџо или во фирмите каде што држиме часови, за кратко време почнуваат да забележуваат промени што понекогаш ги изненадуваат, а понекогаш не се ниту свесни за нив. Смирен пулс и јасна глава, исчезната напнатост во вратот, стабилен стомак, подобро варење, подобра работа на срцето, лесно дишење и чувство на ментален мир што останува со часови, па дури и со денови. Најголем дел од нив веруваат дека тоа се случува спонтано, без некоја особена причина, и често го објаснуваат со реченици како „еј баш ме отпушти“, „ми се средија нервите“ или „како добро се смирив“. Но зад овој процес не стои случајност, туку многу јасна биолошка, анатомска и нервна механика во која централно место има вагусниот нерв, а кој преку специјалните Шиноби Таисо вежби намерно се стимулира.

Вагусниот нерв е десетиот кранијален нерв и претставува најважната комуникациска патека меѓу мозокот и внатрешните органи. Тој започнува во мозочното стебло, минува низ вратот, се спушта во градниот кош и завршува длабоко во абдоменот, поврзувајќи ги срцето, белите дробови, желудникот, цревата и целиот систем кој го регулира внатрешниот ритам на телото. Вагусниот нерв е главниот столб на парасимпатичкиот нервен систем – оној дел од нервниот апарат што го смирува организмот, го исклучува внатрешниот аларм и го извлекува телото од состојбата на „борба или бегство“. Кога вагусниот нерв се активира, срцевиот ритам се стабилизира, дишењето станува длабоко и природно, мускулниот тонус омекнува, варењето се подобрува, воспалителните процеси се намалуваат, а умот ја напушта состојбата на хаотичен стрес.

Она што е особено интересно е дека јапонската јога директно и многу ефикасно го стимулира овој нерв. Со бавни, функционални и свесни движења, со правилно дишење и со специфична телесна геометрија, јапонската јога испраќа тивки сигнали до вагусниот нерв, кој потоа ја активира внатрешната програма за смирување, обновување и самоисцелување. Тука се случува најголемото недоразбирање кај учениците: додека вежбаат, тие често немаат претстава што точно се случува во нивното тело. Мислат дека само „растегаат“, „вежбаат“, „дишат“ и „се релаксираат“, а не сфаќаат дека зад кулисите се одвива прецизен неврофизиолошки процес воден од искусната рака на инструкторот за Шиноби Таисо.

Инструкторот, пак, многу добро знае што се случува. Тој свесно ги избира движењата, позициите и ритамот на дишење за да го вклучи вагусниот нерв и да го доведе телото во состојба на регулација. Неговата цел не е да држи анатомски или медицински предавања за време на секој час, ниту да го преоптоварува ученикот со детални објаснувања. Тој не го подготвува ученикот да стане учител, туку да оздрави, да се смири, да се врати во рамнотежа и да почне да живее во телото без болка, со здраво срце, без напнатост и без измачувачка психичка тежина. Инструкторот ја разбира мапата на телото, ги познава нервните врати низ кои се влегува во парасимпатичка активација, и точно знае зошто секое движење е таму каде што е и зошто доаѓа токму во тој момент од вежбата.

Учениците, пак, често и не мора да го знаат тоа. Доволно е да вежбаат, да се препуштат на процесот и да дозволат телото да реагира. Објаснувањето може да дојде подоцна, а за многумина и не мора никогаш да дојде — бидејќи целта не е интелектуално разбирање, туку телесно ослободување и ментален мир. Сепак, за оние кои имаат потреба да разберат, важно е да се каже едно: зад секое смирување, зад секое отпуштање, зад секое подобрено варење и зад секој стабилизиран нервен систем стои активираниот вагусен нерв, а јапонската јога е еден од најмоќните патишта што го буди токму него.

Како вагусниот нерв придонесува за здраво срце

Кога вагусниот нерв е смирен и активен, неговото влијание најсилно се забележува врз срцето. Тој делува како природен регулатор на срцевиот ритам, тивок чувар кој му дава команда на срцето да забави, да се ослободи од напнатоста и да работи во склад со остатокот од телото. На тој начин го намалува оптоварувањето врз срцевиот мускул и ја зголемува неговата издржливост. Срцето не трча пред телото, не бега, не се грчи во илјадници отчукувања на ден – туку пулсира ритмично и природно, како што му е зададено од природата.

Оваа регулација создава стабилен и избалансиран срцев ритам, што е еден од најважните показатели за здрав нервен систем и силно кардио-васкуларно здравје. Кога вагусниот нерв е активен, варијабилноста на срцевиот ритам се подобрува, што значи дека срцето знае да се прилагоди – да забрза кога треба, да забави кога е безбедно и да остане мирно кога опасност нема. Тоа е срце кое работи со телото, а не против него.

Токму тука повторно се открива силата на јапонската јога. Луѓето доаѓаат на вежбање, ги изведуваат инструкциите, го следат движењето, го слушаат сопственото дишење и мислат дека „само вежбаат“. Но за време на сите тие свесни и внимателни движења, инструкторот намерно ги води низ процес кој ја активира парасимпатичката регулација и му помага на срцето да се префрли во состојба на смирен проток и ритам.

И токму затоа, доволно е да следат. Доволно е да дишат. Доволно е да веруваат во процесот. Сè друго го завршува тивката физиологија на телото – со помош на вагусниот нерв, кој го успокојува срцето, го смирува внатрешниот оган на стресот и му овозможува на организмот повторно да ја почувствува природната состојба на рамнотежа.

Зошто луѓето зрачат со посебна енергија за време на вежбањето на јапонска јога?

Многумина забележуваат уште една појава за време на вежбањето на јапонската јога: чувството дека од телото „истекува“ енергија. Некои велат дека се потат премногу, други дека им се врти, трети дека одеднаш им се спие, а четврти чувствуваат како да им се спушта некој товар од градите, вратот или стомакот. Сите овие реакции не се чудни и не се случајни. Тие се последица на тоа што телото конечно почнува да ја испушта енергијата што со години била заглавена во него – енергијата на напнатост, на плашливи реакции, на незавршени емоционални процеси и на телесни стеги што човек ги носи несвесно, од ден во ден.

Во психолошка смисла, терминот „нарцис“ најчесто се користи за да се опише личност со нарцисоидни црти или нарцисоидно нарушување (NPD).

Тоа се индивидуи кои имаат претерано чувство за сопствената важност, силна потреба за восхит од другите и недостиг на емпатија кон чувствата и потребите на другите луѓе. Тие најчесто градат грандиозна слика за себе со уверување дека се „посебни“ во однос на опкружувањето и имаат постојана потреба за восхит и потврда од познатите, многу се склони кон манипулација и искористување на луѓето за лични цели кои многупати „им се добри се додека им одат по газот“. Нарцисите имаат силна чувствителност кон критиката како и љубомора или убедување дека другите им завидуваат.

Нарцисоидното нарушување на личноста е модел на грандиозност, кој започнува во раната зрелост и се појавува во различни ситуации од животот, но особено доаѓа до израз при промени кои резултираат со финансиска стабилност – нешто што е одличен тригер за засилување на нарушувањето.

Нарцисот не ја гради својата вредност врз вистинското јадро на личноста, туку врз „огледалото“ што другите му го даваат.

Нарцисот како по правило има проблем со својот партнер, бидејќи тие не сакаат здрава и самоуверена личност во својата близина, туку сакаат „слуга“ кој штом престане да им служи, станува проблем за нарцисите.

Нарцисоидниот манипулатор ја нема способноста да гледа на другите како на целосни личности. За него, луѓето се само алатки кои треба да ја хранат неговата гладна слика за себе. Љубовта и почитта што ги бара – всушност се подароци за нивниот егоистичен олтар.

Кога ќе му одземеш моќ односно кога ќе одбиеш да бидеш „слуга“ во неговото мало кралство, тој не само што ќе те отфрли – туку ќе те претвори во непријател.

Нарцисоидниот манипулатор, откако ќе те повреди, оди по луѓе и секоја средба или разговор ја користи за да ја обвинува жртвата на неговата манипулација дека го повредила.

Така ја менува вистината. Тој ја префрла вината и ја извртува стварноста, додека жртвата се чувствува изгубена, обесхрабрена и сомнителна во сопствената перцепција.

Тука се крие најголемата опасност: нарцисот не војува директно – тој војува преку лаги, полувистини и тивки труења на умот.

А вистинската сила на човекот е да ја зачува сопствената чистота. Да знае дека лагата никогаш не може да ја избрише вистината. И дека оној кој манипулира – всушност е најголем заробеник на сопственото празно срце.

Нарисоидните манипулатори сакаат да се прикажуваат како водачи / лидери, но разликата е што првите со свој пример даваат насоки на луѓето што одбрале да ги следат, додека нарцисите се обидуваат со манипулации да создадат следбеници кои ќе им се восхитуваат.
Во војска, водачот оди прв и ги предводи своите војници, подготвен прв да загине како пример за храброст. Нарцисите ги праќаат другите да гинат место нив.
Во фирма, водачот доаѓа прв и си заминува последен односно преку своето залагање во работата им дава пример на вработените како треба да се работи за напредокот на фирмата. Нарцисот дава насоки преку телефон уживајќи во удобноста на својата положба.
Во семејството, водачот најпрвин споделува со своите најблиски, а на крајот доколку остане за него си дозволува скромно да земе мал дел од заедничкото, додека нарцисот најпрвин гледа да си ги задоволи своите потреби, а потоа и потребите на останатите.

Со еден збор, водачот секогаш оди пред народот – но никогаш не бара народот да му биде слуга.
Тој го слуша срцето на луѓето и од него ја црпи својата сила. Водачот не се плаши да ја признае сопствената слабост, зашто знае дека вистинската моќ е во смирението.

Нарцисот, пак, никогаш не оди пред другите – тој оди над нив или зад нив.
Не затоа што е посилен, туку затоа што се плаши да застане рамо до рамо. За него, луѓето се огледала кои мораат да ја одразат неговата лажна величина.

Разликата е едноставна, но длабока:

• Водачот ја гради заедницата.

• Нарцисот ја троши заедницата.

Водачот ја остава својата светлина во другите.
Нарцисот им ја гасне светлината за самиот да изгледа посилен.

Во секој здив што го вдишуваме во доџото, се наоѓа семето на преобразбата. Нинџутсу не е само вештина – тоа е животен Пат. Нинџутсу е повикот на душата што бара ред во хаосот, стабилност при промените и мир во движењето.

Упорноста не се мери со тоа колку долго можеш да стоиш исправен на нозе, туку колку пати ќе се подигнеш откако ќе паднеш. Доџото не ги бара најсилните, туку најистрајните. Тие што се враќаат повторно и повторно, иако нивното тело е обележано со рани, главата оптоварена со прашања, а срцето полно со стравови. Само тој што ќе собере храброст да продолжи ќе почне да го разбира вистинското значење на вештината. Нинџа не се станува со купување кимоно или со самодавање на некаква титула. Нинџа се станува преку многу пролиена пот, исплакани солзи и тихување во темнината поради самосознавање.

Лојалноста не значи слепа покорност. Таа е плод на доверба, култивирана со текот на времето. Во доџото не си никогаш сам. Секој чекор што го правиш, го правиш за себе, за својот учител, за своите соборци и за традицијата што те обликува. Лојалноста е врската што нè обединува во едно тело, во едно срце и во една волја.

Нинџутсу не е надмоќ, туку разбирање. Во борбата, ние не победуваме, туку се усогласуваме. Во секој противник препознаваме знаење. Во секој предизвик ја гледаме лекцијата.

Учител не е тој што знае сè, туку тој што е постојано ученик. Ученик не е тој што само слуша, туку тој што живее со отворено срце, чекори стабилно, а умот му е како вода – тивок, длабок и прилагодлив.

Во времето на брзо живеење, вистинскиот борец чекори бавно. Тој не брза да стигне, затоа што знае дека Патот нема крај. А во секој здив, во секој поклон, во секој поглед – воинот оддава почит кон тој што му го покажал Патот.

Биди упорен. Биди пред се лојален. Биди во хармонија. Само така ќе бидеш вистински дел од неверојатната вештина – Нинџутсу.

37 години Нинџутсу во Македонија. 30 години Буџинкан Македонија. Продолжуваме!!!

• Игор Довезенски

Денес ќе објаснам за една многу честа практика во Јапонија која влече корени уште од феудалното време (средниот век), но како културно и историски појава се задржала се до денес. Станува збор за практиката наречена “Мукојоши” (婿養子) или посвојување на зетот (сопругот на ќерката) во семејството на сопругата, при што тој го презема презимето на невестата и станува формален член на нејзиното семејство. Оваа појава е многу специфична за јапонското општество и има длабоки корени во традицијата и наследното право.

Практиката на Мукојоши има длабоки корени во феудалниот систем, каде што континуитетот на семејството бил од суштинска важност. Во јапонската култура, особено кај семејствата што имаат ие (家) — традиционално семејно домаќинство, најважно од се е да се задржи семејната линија, името и имотот.

Кога се применува?

Ако семејството нема син што би го продолжил семејното име, тогаш се посвојува зетот како машки наследник што ќе го зачува името и наследството. Тој станува правно дете на родителите на невестата. Но оваа пракатика се применува и кога семејството на невестата има длабоки историски корени, како и воинско или друго културно наследство или самурајско минато, па затоа е потребно да се осигура продолжувањето на семејната лоза. Во многу случаи, особено кај семејства што поседуваат компании (традиционални или модерни), Мукојоши се користи за да се обезбеди континуитет во управувањето со бизнисот. На пример, во познатите јапонски компании како Сузука и Киккоман, директори биле зетовците што го презеле името на семејството. Во многу случаи, дури и ако фамилијата има синови, семејството може да избере зет кој е добро квалификуван или има голем потенцијал да го наследи бизнисот или традицијата. Зетот треба да биде посвоен и формално и правно и да го смени своето презиме според презимето на сопругата и тогаш почнува да се води како член на семејството.

Јапонското општеството и ден-денес генерално ја гледа оваа постапка како практично и рационално решение, а не како „понижување“ на мажот (зетот).