Постојат моменти кога една врска не ја „убива“ ниту судбината, ниту уморот, ниту недоразбирањата – туку тивките „совети“ на оние што се претставуваат како добронамерни. Во психологијата ова се нарекува проективна контрола: обид луѓето да управуваат со твојот избор за да го заштитат сопствениот психолошки комфорт. Зашто, да не се лажеме, ретки се оние што можат да го поднесат туѓото вистинско цутење, особено кога самите одамна се откажале од своето.

Пријателите, роднините, познаниците… сите стануваат експерти кога ќе почувствуваат дека твојата среќа ги потсетува на нивната сопствена запоставеност. Тогаш почнуваат „грижливо“ да ти ја моделираат врската според тоа што ним им одговара, а не според она што е здраво за тебе. Таа динамика е стара колку и човештвото: човекот не му простува на другиот што е посреќен од него.

Имав една врска која со текот на времето стана силна и длабока како река што штотуку го нашла своето корито. И токму тогаш, кога таа жена конечно почна да го живее животот со достоинство и независност, како што отсекогаш заслужувала – најблиските се вознемирија. Не им одговараше нејзиното будење. Не им се допаѓаше што за прв пат почна да чекори со сопствени нозе, без да моли никого за дозвола. Наместо да ја поддржат, тие почнаа да ја туркаат да ја прекине врската – не затоа што имаа некакви аргументи, туку затоа што ги плашеше нејзината слобода.

Беше тоа жена која, откако се почуствува сакана, каде и да се појавеше, зрачеше со сила и убава енергија. Енергија што буди и мотивира. Но токму таа светлина почна да внесува немир кај луѓето околу неа. Зашто, кога живееш за туѓите очекувања, секоја искра предизвикана од вистинска радост станува болна потсетница за сопствениот пропуст да живееш автентично. А сосема е јасно дека ако никогаш не си дозволиш да бидеш среќен за себе, ќе бидеш вечен заложник на туѓата среќа.
Со текот на времето, како што нејзината желба да биде среќна и своја растеше под дејство на љубовта, се појави и едно противтежно влијание што ѝ создаваше дополнителен притисок. Поради разнишаната самодоверба, предизвикана од вмешувањето на најблиските, таа им дозволи на квази-психолошките текстови од социјалните мрежи, инаку инстант мудрости напишани за лајкови, да почнат да ѝ ја обликуваат мислата. Така жената почна речиси секојдневно да ми испраќа разни „поучни“ објави, полни со противречни ставови и декоративни фрази. Сакаше манипулативно да ме вовлече во светот на лажните морали и површните интернет-догми. Но јас никогаш не прочитав ниту една. Не затоа што сум тврдоглав, туку затоа што никогаш во животот не сум дозволил туѓи мисли, а особено не од блиските или пријателите – да ја замаглат мојата сопствена внатрешна ориентација.

Јас сум човек што секогаш знаел што сака. Со стабилен карактер што не дозволува одлуките да му ги кројат туѓи стравови, желби или суети. И тоа е лекцијата што денес сакам да ја споделам:

Кога врската е во криза, чувај се од оние што први ќе се јават да „помогнат“. Не секој совет е љубов. Некои се само прикриена потреба да те видат таму каде што ним им е удобно. А вистинската среќа секогаш бара храброст да останеш верен на себе, дури и кога целиот свет се обидува да те убеди во спротивното.

Хоџо Џутсу, позната и како Нава Џутсу, претставува традиционална јапонска боречка вештина за врзување и задржување на лица со помош на јаже. Таа е дел од богатото самурајско наследство и потекнува од времето на многубројните граѓански војни во Јапонија – Земјата на изгрејсонцето. Оваа техника е типично јапонски производ на нивната длабока култура, во која прецизноста, дисциплината и естетиката се испреплетени во секојдневието.

Во периодот на Сенгоку Џидаи (епохата на граѓанските војни пред 17 век), животот бил исполнет со опасност и несигурност. Во честите битки меѓу завојуваните кнежевства, многупати страдале обичните луѓе. Како и во сите војни, се појавувале групи одметници кои ги пљачкосувале селаните и нивните имоти. Затоа, самураите, освен на бојното поле, биле принудени да се борат и со криминални банди.

Со текот на времето, се покажало дека е покорисно разбојникот да се зароби отколку да се убие на лице место, бидејќи за време на испрашувањето можел да открие информации за своите соучесници. За таа цел, самураите ја развиле вештината Хоџо Џутсу, која најчесто се предавала како дел од наставата во рамките на другите боречки школи (рју-ха).

Со завршувањето на војните и воспоставувањето на мирот во Едо периодот, техниката не исчезнала. Напротив, продолжила да се користи, но овојпат во служба на полицијата и правосудниот систем. Наместо за заробување непријатели на бојното поле, се користела за апсење криминалци.

Иако со текот на времето самураите исчезнале од општествената сцена, Хоџо Џутсу се практикувала речиси до почетокот на 20 век. Подоцна, полицијата почнала да применува пософистицирани методи, како метални направи – лисици, но вештината не исчезнала целосно. Таа останала дел од традиционалните боречки школи и кај некои Јапонци прераснала во предмет на вистинска опседнатост и восхит.

Со современите времиња, врзувањето добило нова димензија. Од практична техника за контрола, Хоџо Џутсу се претворила во еротска уметност – Шибари. Во оваа форма, врзувањето не служи за лишување од слобода, туку како чин на доверба, естетика и сензуалност. Самото врзување станува дел од интимниот ритуал – доколку во Хоџо Џутсу владее дисциплината, во Шибари владее уметноста.

Чинот на врзување е подеднакво, а понекогаш и повеќе возбудлив од самиот сексуален чин. Позицијата на телото, симетријата на јазлите, допирот на влакното од јажето врз кожата – сето тоа создава чувство на рамнотежа меѓу доминација и предавање, контрола и доверба.

Од каде потекнува оваа фасцинација со врзувањето?

Јапонската култура отсекогаш негувала обредна симболика на завиткување и врзување, особено во контекст на Шинто религијата, каде врзувањето се користи за обележување на свети простори и предмети. Но, уште од најмала возраст, Јапонците се навикнуваат на прецизно врзување: традиционалната облека кимоно не се закопчува со копчиња или ластици, туку се врзува со појаси (оби). Од таму потекнува чувството за совршенство во јазолот – вештина што преминува од практично во уметничко.

Воените услови, пак, ја поттикнале потребата од функционално и сигурно врзување при транспорт на заробеници. Така се развиле и усовршиле различни техники, кои подоцна нашле свое место и во секојдневниот живот.

Во Хоџо Џутсу се користат два основни типа јажиња:

1. Хајанава – тенко јаже со дебелина од 3–4 мм, кое се носело на ножницата на мечот. Се користело за брзо и практично врзување на приведените лица. Кај заробениците од повисок сталеж, врзувањето имало и естетска функција, за да се намали нивното понижување.
2. Хонава – подебело јаже, со должина од околу 3 метри и дебелина над 6 мм, кое се користело за сигурен транспорт на затворениците. Овие техники најчесто ги изведувала група од повеќе лица, што овозможувало поголема контрола и прецизност.

За совршено изведување на техниките, било неопходно одлично познавање на човечката анатомија, како и разбирање на психолошките аспекти на контролата и покорноста.

Посебен правец во оваа уметност е Кинбаку – збор што во превод значи „убаво врзано“. Во Кинбаку, акцентот се става на естетиката, емоцијата и интимноста. Се обрнува внимание на затегнувањето на јажето околу телото, најчесто околу градите или половината, со што се создава и визуелен и емотивен ефект. Возбудата, велат мајсторите, се наоѓа во моментот на создавањето, не во резултатот.

Почетоците на Шибари и Кинбаку може да се пронајдат уште во времето на традиционалните корју вештини, но современите форми се развиле во Едо периодот. Во споредба со Хоџо Џутсу, тие се многу понежни и внимателно изведени, за да се избегнат повреди.

Според историските извори, сексуалното врзување за првпат се појавува токму во периодот Едо. Сеију Ито се смета за татко на модерниот Кинбаку – во почетокот на 20 век тој ја проучувал и практикувал старинската Хоџо Џутсу, внесувајќи уметничка и еротска димензија во неа. Во 1950-тите години, Кинбаку станува популарен преку објавување фотографии со врзани модели во јапонските списанија, а во 1960 година Еикеичи Осада прв јавно ја демонстрирал оваа уметност.

Традицијата на Торинава техниките (техники за полициско врзување) долго време се предавала во полициските школи, но со воведувањето на современи методи тие постепено биле исфрлени од обуката. Денес, ова древно знаење го чуваат мајсторите во корју доџоата – традиционалните школи за боречки вештини.

Еден од последните чувари на ова наследство бил соке Нава Јумио (1912–2006), наследник на школата Масаки-рју Буџутсу. Тој оставил зад себе неколку книги со практични описи на 25 традиционални техники за врзување, сочувани од неговите претходници и документирани во редок архивен материјал – деншо и макимоно.

Игор Довезенски
www.bujinkan.mk